ماهنامه ريزپردازنده
شماره
239(مهر 1393)
اینترنت آدم‌ها (2)
آدم شش تریلیون دلاری
□نویسنده: علیرضا محمدی‌فر
همچنان که در مقاله پیش گفتیم با وجود دستاوردهای بسیار بزرگ و شگفت‌انگیز در
عصر اطلاعات، به دلیل توانی که فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات
در محدودکردن حریم خصوصی انسان دارند
می‌توانند دورانی را
بیافرینند که شاید آیندگان آن را
دوران تاریک یا
قرون وسطی در عصر اطلاعات نام بگذارند. از سوی دیگر، گفتیم که کنارگذاشتن و
نادیده‌گرفتن فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات برای انسان این روزگار به دلیل منافع
بی‌شماری که دارد ناممکن است و
نمی‌تواند به عنوان یک
راه حل مطرح شود.
با آن که دلایل ناممکن‌بودن
آن بدیهی است، برای بررسی موشکافانه‌تر
و تحلیل جامع‌تر، بخشی از علت‌هایی
را در این مقاله خواهیم گفت که فکر
می‌کنیم قانع‌کننده باشند. ادامه این
مقاله چندبخشی در شماره‌های بعدی خواهد آمد.
حدود 40 سال پیش یک سریال تلویزیونی پربیننده
به نام «مرد
شش میلیون دلاری[1]»
همزمان در 70 کشور جهان از جمله در ایران پخش شد که در آن
لی میجرز[2] در
نقش یک فضانورد به نام
استیو آستین[3] ایفای
نقش می‌کرد. این سریال بر اساس داستانی اثر
مارتین کایدین[4] به
نام
Cyborg ساخته
شده است.
پس از آن که
استیو آستین در
یک سانحه فضایی صدمه می‌بیند تحت یک عمل جراحی قرار می‌گیرد که شش میلیون دلار
هزینه در پی دارد. اعضای مصنوعی یا اعضای
بیونیک[5] جایگزین
دست راست، دو پا، و چشم چپ او می‌شود. این اعضای بیونیک جدید قدرت، سرعت، و
بینایی او را فراتر از توانایی‌های انسان معمول می‌کند. او می‌توانست با سرعت
97کیلومتر در ساعت بدود، چشم او لنزی با توان بزرگ‌نمایی 20:1 و
توان دید مادون قرمز داشت، و ماهیچه‌های بیونیک او می‌توانست همچون یک بولدوزر عمل
کند.
استیو آستین یک
مأمور سری
Office of Scientific Intelligence (OSI)
بود و برای مأموریت‌هایش از این توانایی‌ها بهره می‌گرفت.[6]
حال تصور کنید که اگر در آن روزگار می‌خواستند به جای آن اعضای بیونیک توانایی‌های
زیر را برای
استیو آستین فراهم
کنند، چقدر باید خرج می‌شد:
● دسترسی سریع به یک شبکه غول‌آسای کامپیوتر که میلیون‌ها سِروِر در سراسر جهان و
میلیاردها صفحه اطلاعات دارد (شبکه
اینترنت)
● ارتباط با ده‌ها ماهواره
GPS و
پی‌بردن سریع به نشانی هر نقطه‌ای بر روی زمین
● یک دوربین عکاسی و فیلم‌برداری با کیفیت
4K
● برقراری ارتباط صوتی و تصویری با دیگران از هر نقطه‌ای بر روی زمین (که به صد‌ها
هزار دکل مخابراتی نیاز دارد)
● داشتن انواع مختلف حس‌گر مانند فشارسنج، دماسنج، شتاب‌سنج،
قطب‌نما، حس‌گر ضربان قلب، و حس‌گر
فرابنفش و
SpO2 (یادآوری:
این دو مورد آخر در گوشی‌های جدید
Galaxy
Note 4 محصول
سامسونگ تعبیه شده است. حس‌گر
SpO2 میزان
اشباع اکسیژن خون را به دست می‌دهد. حسگرهای دیگری نیز در راه است. شرکت
Imagination Technologies در
حال کار روی حس‌گرهایی بسیار کوچک است که
می‌توانند انواع گوناگونی از اطلاعات پزشکی فردِ حامل حس‌گر را
_ مانند اطلاعاتی که
بخش‌های
ICUی
بیمارستان‌ها فراهم می‌کنند _ از طریق یک وسیله همراه، مثلاً گوشی، نمایش
بدهند)
● و امکانات فراوان دیگری که وسایل همراه هوشمند کنونی فراهم می‌کنند.
بی‌گمان، اگر چنین امکاناتی قرار بود در آن روزگار برای
استیو آستین فضانورد
فراهم شود بیش از
شش تریلیون دلار باید
خرج می‌شد. امروزه این امکانات و توانمندی‌ها را با یک گوشی هوشمند
ششصد دلاری یا
کمتر می‌توان در اختیار گرفت. یک گوشی هوشمند رده‌متوسط
ششصد
هزار تومانی بسیاری
از این امکانات را در اختیار شما قرار می‌دهد. بی‌جهت نیست که امروزه عده‌ای از
کاربران روزها پیش از آن که یک گوشی پرچم‌دار یا پیش‌قراول شرکت‌هایی مانند اَپل یا
سامسونگ به بازار بیاید در صف خرید فروشگاه‌های ارائه‌کننده قرار می‌گیرند.
تکامل بیولوژیک انسان در شکل اکسترنال (بیرونی)
از سوی دیگر، چه زیست‌شناسان بپذیرند، چه نپذیرند، وسایل همراه هوشمند را می‌توان
بخشی از تکامل بیولوژیک انسان در نظر گرفت، که عضوهایی هستند که
به صورت اکسترنال (بیرونی) مورد استفاده انسان‌ها قرار می‌گیرند، هر چند
انواع پوشیدنی آنها اجتماع بیشتری با بدن برقرار می‌کنند (و انواع بیونیک آنها در
داخل بدن قرار می‌گیرند). آنها به جز حواس پنج‌گانه حواس جدید دیگری مانند حس تعیین
اندازه نور ماوراء بنفش، یا حس تعیین دقیق موقعیت مکانی را برای انسان اضافه
می‌کنند. شاید ربط‌دادن تکامل
بیولوژیک انسان به ابزارهای هوشمند مضحک به نظر برسد، اما پدیده رو به گسترش
خودافزارآوری[7] (BYOD)
به خوبی می‌تواند این نظریه مضحک را توضیح بدهد.
خودافزارآوری چیست؟ به
بیان ساده، خودافزارآوری به آوردن ابزارهای هوشمند (لپ‌تاپ، تبلت، و گوشی هوشمند)
توسط کارکنان یک مؤسسه به محل کارشان و استفاده از آنها برای امور آن مؤسسه اشاره
دارد. نخستین بار شرکت
اینتل در
سال 2009 این پدیده را رسماً پذیرفت. امروزه بسیاری از شرکت‌ها و مؤسسات از این
پدیده به نفع خود بهره می‌گیرند و حتی بعضی از آنها آن را اجباری کرده‌اند.
مؤسسه گارتنر[8] در
یک گزارش پژوهشی سال گذشته خود پیش‌بینی کرد که تا سال 2017 نیمی از کارفرمایان از
کارکنان خود خواهند خواست که یک وسیله هوشمند به همراه داشته باشند (خودافزارآوری
کنند).
دیوید ویلیس[9] مدیر
عامل و تحلیل‌گر
گارتنر گفته
است که «استراتژی‌های
BYOD رادیکال‌ترین
تغییر در اقتصاد و فرهنگ کامپیوترهای خدمات‌گیرنده[10] در
کسب‌وکارها هستند».
پیوستن اَپل به راه گوشی‌سازان
اندروید و
ویندوزفون در
پشتیبانی از
NFC،
شتاب استفاده از خودافزارآوری را بسیار بیشتر خواهد کرد.
تیم کوک[11]،
مدیرعامل شرکت اَپل سرانجام در ماه سپتامبر 2014 در مراسم معرفی گوشی‌های جدید
iPhone 6
و
iPhone 6 Plus رسماً
بهره‌گیری از فرستنده/گیرنده
NFC[12] را
تأیید کرد، و خبر از توافق اَپل با تعداد زیادی از فروشگاه‌ها برای بهره‌گیری از فناوری
پرداخت موبایلی (Apple
Pay)
داد که بنیاد آن فناوری
NFC است.
در واقع، یک سد بزرگ در برابر عمومی‌شدن
NFC عدم
پشتیبانی اَپل از
NFC در
گوشی‌های
iPhone 5 و
iPhone 5s بوده
است، اما اَپل سرانجام در سال 2014 در رقابت با سامسونگ و گوشی‌های
اندرویدی ناچار
شد این فناوری را در گوشی‌های
آی‌فون6 تعبیه
کند. این در حالی است که نخستین گوشی
اندرویدی پشتیبانی‌کننده
از
NFC،
گوشی
Nexus S محصول سامسونگ،
در سال 2010 به بازار عرضه شد. بسیاری از
گوشی‌های
اندرویدی رده‌متوسط
به بالا از
NFC پشتیبانی
کرده‌اند. گوشی‌های مجهز به فناوری
NFC می‌توانند
همچون کیف پول عمل کنند و جای کارت‌های بانکی را بگیرند. تگ‌های
NFC
می‌توانند در بسیاری از جاها نصب شوند و بسیاری از امور را خودکار کنند.
اینترنت چیزها، اینترنت آدم‌ها، و وسایل هوشمند
همچنان که در مقاله پیش گفتیم اینترنت
آدم‌ها[13] (یا
ابر آدم‌ها[14])
زیرمجموعه‌ای از
اینترنت چیزها[15] است.
اینترنت چیزها مفهومی
است که تعداد روبه‌فزونی فرستنده/گیرنده‌های بی‌سیم و حسگرهای تعبیه‌شده در اشیاء
مختلف، از جاروهای روباتی گرفته تا خودرو‌های هوشمند و حتی وسایل پوشیدنی هوشمند به
وجود آورده است؛ که طی آن میلیاردها وسیله داده‌های خود را _ که از حس‌گرها به دست
می‌آید _ از طریق شبکه‌های به‌هم‌متصل به
اشتراک می‌گذارند.
وسایل هوشمند یا
اسمارت[16] _
که شاید به دلیل توانمندی‌های فراوانی که دارند بهتر باشد آنها را
وسایل پُرتوان بنامیم
_ وسایلی هستند که از یک سو تعداد
زیادی حس‌گر مختلف دارند و از سویی دیگر از
فرستنده/گیرنده‌های بی‌سیم مانند وای‌فای، بلوتوث،
NFC،
یا گیرنده
GPS برای
دریافت یا ارسال داده‌ها بهره
می‌گیرند. وسیله‌ای که می‌تواند به عنوان یک پایش‌گر قلب
انسان عمل کند و پیوسته ضربان قلب و سایر
داده‌های پزشکی را به یک گوشی هوشمند انتقال بدهد، یک نمونه از وسایل هوشمند و
پرتوان است. وسایل الکترونیک هوشمند
پوشیدنی، گوشی‌های هوشمند، و ساعت‌های مچی نمونه‌هایی از محصولات هوشمند هستند.
پیشرفت‌ها در صفحات
گرافینی[17]
به دلیل ضخامتی در حد یک اتم
و انعطاف‌پذیری، وسایل هوشمند را در
تار و پود لباس‌ها جای خواهد داد. (جایزه نوبل فیزیک 2010 به دلیل پژوهش‌های
پیشگامانه روی این فناوری به برندگان آن اعطا گردید.)
فناوری بی‌سیم کوتاه-بُرد
NFC که
در این مقاله معرفی کردیم نقشی بنیادین در توسعه «اینترنت
چیزها»
و همچنین «اینترنت
آدم‌ها» بازی
خواهد کرد. استفاده گسترده از
NFC برای
پرداخت‌های موبایلی و گرفتن اطلاعات از برچسب‌های
NFC (تگ‌های
NFC)
و کاربردهای فراوان دیگر وابستگی انسان را به وسایل هوشمند همراه بسیار بیشتر خواهد
کرد. اجباری‌شدن
خودافزارآوری در
کسب‌وکارها وسایل همراه هوشمند را به جزئی جدانشدنی همچون یک عضو بدن انسان تبدیل
خواهد کرد. در جامعه آینده کسی که
چنین وسیله‌ای به همراه نداشته باشد _ چه زیست‌شناسان بپذیرند، چه نپذیرند _ مانند
کسی است که نقص عضو دارد.
[1]
The Six Million Dollar Man
[2]
Lee Majors
[3]
Steve Austin
[4]
Martin Caidin
[5]
bionic
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Lee_Majors
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Six_Million_Dollar_Man
[7]
Bring Your
Own Device
[8]
http://www.gartner.com/newsroom/id/2466615
[9]
David
Willis
[10]
client
[11]
Tim Cook
[12]
near field
communication
[13]
Internet of
Humans (IoH)
[14]
Cloud of
Humans (CoH)
[15]
Internet of Things (IoT)
[16]
smart
[17]
graphene
